Umowa agencyjna – w prawie polskim i nie tylko, to termin, który może rodzić wiele pytań. Czym dokładnie jest, kiedy jest stosowana, jakie są jej rodzaje, a także czy wymaga formy pisemnej, to tylko niektóre z nich. Artykuł ten pozwoli Ci zrozumieć, na czym polega, i jakie są zasady jej działania.
Zasady funkcjonowania umowy agencyjnej
Umowa agencyjna jest jednym z typów umów handlowych uregulowanych w Kodeksie Cywilnym. Oznacza ustalenie pomiędzy dwiema stronami, w którym jedna – agent, podejmuje się za wynagrodzeniem działać na rzecz drugiej strony jako pośrednik lub reprezentant w zawieraniu umów z innymi osobami.
Pozycja agenta polega zwykle na prowadzeniu negocjacji, zawieraniu umów w imieniu i na rzecz innej osoby lub firm, czy też realizowaniu innych czynności, takich jak marketing czy obsługa klienta. Często agenci specjalizują się w konkretnej dziedzinie czy branży, posiadając szczególne umiejętności i doświadczenie. Rola agenta jest zróżnicowana i może obejmować wiele różnych dziedzin, a zakres obowiązków i uprawnień jest zazwyczaj określany w umowie.
Rodzaje umów agencyjnych
Znając zasady funkcjonowania umowy agencyjnej, warto zaznajomić się z jej rodzajami. Wyróżniamy głównie dwie kategorie umów agencyjnych:
- Umowę agencyjną samodzielną,
- Umowę agencyjną niesamodzielną.
Umowa agencyjna samodzielna to taka, w której agent działa na własne konto, ale w ramach otrzymanych uprawnień. To oznacza, że agent w imieniu i na rzecz reprezentowanej strony może zawierać umowy, ale nie jest z nią ściśle związany prawnie. Ten rodzaj umowy jest najczęściej wykorzystywany przez firmy pragnące rozszerzyć swoją działalność bez ponoszenia dodatkowych kosztów.
W przypadku natomiast umowy agencyjnej niesamodzielnej, agent działa w całości na rzecz reprezentowanej strony. Agent jest silnie związany z podmiotem, dla którego działa, a wszystkie umowy zawierane są ściśle w imieniu tej strony. W rzeczywistości agent staje się przedłużeniem firmy, do której należy.
Czy umowa agencyjna wymaga formy pisemnej?
Forma umowy agencyjnej jest ważnym elementem jej prawidłowego funkcjonowania. Polskie prawo nie wymaga bezwzględnie formy pisemnej dla tego rodzaju umowy. Możliwa jest zatem zawarcie umowy agencyjnej w formie ustnej czy poprzez wykonanie czynności zwyczajowo wskazującej na jej zawarcie.
Jednak, warto pamiętać, że szczegółowa umowa agencyjna w formie pisemnej jest zdecydowanie bezpieczniejsza dla obu stron. Pozwala dokładnie określić zakres obowiązków i uprawnień, okresy rozliczeniowe, formy rozwiązania umowy, a także możliwość dochodzenia odszkodowań czy rekompensat w przypadku niewywiązania się jednej ze stron z umowy.
Zakończenie umowy agencyjnej a prawo do rekompensaty
Zakończenie umowy agencyjnej podlega ściśle określonym zasadom. Zgodnie z prawem, agent ma prawo do rekompensaty za utratę korzyści, które mógłby uzyskać, gdyby umowa była skutecznie kontynuowana. Takie roszczenie pojawia się, gdy zakończenie umowy nie było spowodowane winą agenta.
Rekompensata ta jest zazwyczaj liczona na podstawie wartości prowizji z ostatnich pięciu lat. Przysługuje ona jednak tylko wtedy, gdy dzięki pracy agenta firma zdołała znacznie rozszerzyć swoją bazę klientów lub podniosła swoją sprzedaż. Kwestie te powinny być wyraźnie określone w umowie.
Korzystając z usług agenta, warto więc znać zasady funkcjonowania umowy agencyjnej, a zwłaszcza prawa i obowiązki wynikające z niej dla obu stron. Daje to gwarancję bezpiecznej i efektywnej współpracy.
